سنگ شکنی حالب ESWL

سنگ شکن حالب دکتر اصغر فرهادی

 

سنگ شکن حالب

 

در گذشته برای خارج کردن سنگ از حالب از روش جراحی استفاده می شد و با ایجاد برش هایی در شکم سنگ را خارج می کردند. اما امروزه با گذشت زمان از روش سنگ شکن برای دفع سنگ حالب استفاده می شود. در دفع سنگ حالب به روش سنگ شکن از روش TUL استفاده می شود تا سنگ از راه مجرا و بدون هیچ دردی خارج شود که در ادامه مقاله به طور کامل به روش انجام tul می پردازیم.

 

مطالبی که در این مقاله مطالعه می کنید:

حالب چیست؟

 

سنگ شکن حالب

 

حالب لوله ای است که کلیه را به مثانه وصل می کند. در واقع مسیر ادرار از کلیه به حالب، از حالب به مثانه و از مثانه به خارج دفع می شود.

 

سنگ حالب چیست؟

زمانی که سنگ از کلیه عبور کند و وارد حالب شود، و به دلیل بزرگ بودن نتواند از دیواره های لوله ی حالب عبور کند همان جا می ماند و باعث ایجاد درد می شود. که در این صورت شخص حتما باید اقدام به خارج کردن سنگ از حالب کند چرا که وجود آن باعث خفگی کلیه می شود و می تواند در طولانی مدت ( حداکثر ۴ هفته ) باعث از کار انداختن کلیه شود. بنابراین حتما در صورت تشخیص وجود سنگ در حالب باید فورا اقدام به خارج کردن آن کرد.

علائم وجود سنگ حالب

 

سنگ شکن حالب

 

  1. زمانی که سنگ کلیه دارید در قسمت پهلو و شکم و کمر احساس درد می کنید. ولی وقتی شما در حالب سنگ داشته باشید، درد از کلیه ها به سمت مثانه و زیر شکم و کشاله ران کشیده می شود. که این درد بسیار شدید و طاغت فرسا است.
  2. مورد دیگر کاهش حجم ادرار است. وقتی سنگ مسیر عبور ادرار را بسته باشد ادرار نمی تواند به طور کامل دفع شود و باعث ایجاد درد می شود. البته این زمانی است که هر دو حالب درگیر سنگ باشند.
  3. زمانی که سنگ در حالب گیر کرده باشد شخص دچار سوزش ادرار، تکرر ادرار و عدم دفع کامل ادرار می شود.
  4. از طرفی ممکن است در ادرار شخص خون مشاهده شود. این اتفاق زمانی پیش می آید که سنگ دیواره های داخلی لوله ی حالب را زخم کرده و باعث آسیب آن شده است.
  5. احساس تهوع و استفراغ به طور مدام می تواند نشان دهنده وجود سنگ حالب نیز باشد.
  6. در صورتی که هم زمان با داشتن سنگ حالب عفونت ادراری هم در شخص بیمار وجود داشته باشد، بیمار دچار تب هم می شود.

درمان های سنگ حالب

 

 

در صورتی که سنگ موجود در حالب کمتر از ۶ میلی متر باشد با مصرف برخی داروها به مدت ۱ تا ۲ هفته می توان سنگ را بدون انجام هیچ گونه جراحی دفع کرد. دفع این سنگ ها در صورتی که لوله حالب تنگ نباشد راحت و بدون دردسر است و به طور خودکار دفع می شود.

اما در صورتی که سنگ های موجود در حالب بیشتر از ۶ میلی متر باشد، و با توجه به اینکه سنگ در کدام قسمت حالب قرار دارد (حالب تحتانی، حالب میانی، حالب فوقانی) روش های دیگر جراحی که شامل موارد زیر است انجام می گیرد.

سنگ شکنی حالب از طریق ESWL (برون اندامی):

 

سنگ شکن حالب

 

البته انجام این عمل در خانم های باردار، افراد چاق و افرادی که انعقاد خون دارند توصیه نمی شود چرا که با درصد موفقیت پایینی همراه است.

نکته در خصوص درمان سنگ حالب

در صورتی که سنگ شکنی حالب انجام نشود و سنگ حالب درمان نشود یا به هر دلیلی دفع آن موفقیت آمیز نباشد، امکان دارد که درد بیمار از بین برود ولی با گذشت مدت طولانی کلیه شخص به احتمال زیاد از کار می افتد.

قبل از عمل سنگ شکنی حالب چه اقداماتی انجام می شود؟

عمل tul یک عمل کاملا بی خطر و بدون درد است و بیمار به راحتی بعد از عمل می تواند مرخص شود و به انجام کار های روزمره خود بپردازد. اما اقداماتی که از پیش باید انجام شوند شامل:

عمل سنگ شکن حالب چگونه انجام می شود؟

 

سنگ شکن حالب

 

در این عمل بیهوشی عمومی انجام نمی شود و بیمار کاملا به هوش است مگر در مواقع خاص که پزشک تشخیص می دهد بیهوشی انجام شود. برای عمل سنگ شکن حالب (Tul) بی حسی نخاعی انجام می شود و بیمار هیچ دردی را حس نمی کند. بیمار روی تخت به صورت طاق باز دراز می کشد. پزشک یک لوله ی بسیار باریک را که یورتروسکوپ نام دارد وارد مجرای ادرار می کند. در ابتدای این لوله یک دوربین کوچک قرار دارد که تصاویر داخل بدن را به صفحه مانیتور منتقل می کند و پزشک می تواند از طریق آن اندام ها را مشاهده کند.

لوله ای که از مجاری ادراری وارد بدن شد ابتدا به مثانه می رود سپس از طریق یک سوراخ کوچک که ابتدای حالب است، وارد حالب می شود و سنگ را داخل صفحه مانیتور مشاهده می کند. سنگی که داخل حالب گیر کرده درشت است و برای دفع شدن باید ابتدا خرد شود و به قطعات کوچک تری تبدیل شود. به همین منظور از یک وسیله لیزری سنگ شکنی مخصوص استفاده می شود.

این وسیله که بسیار باریک است وارد مجاری ادراری می شود و سنگ حالب را با اشعه و امواج خرد می کند.

سپس سنگ ها خرد می شوند و به تکه های کوچک تقسیم می شوند. در این مرحله در صورت امکان با استفاده از وسیله ای به نام پنس سنگ های خرد شده خارج می شوند. پنس از طریق مجاری ادرار وارد لوله کالب می شوند و سنگ را می گیرد و خارج می کند. در صورتی که نتوان سنگ های خرد شده را از حالب خارج کرد یک لوله که شبیه به قلاب است و دبل جی نام دارد داخل لوله حالب قرار داده می شود و بعد از گذشت یک ماه لوله خارج می شود.

اقداماتی که بعد از عمل Tul باید انجام شود

 

 

آیا عمل TUL عوارض دارد؟

عوارض احتمالی که ممکن است حین عمل سنگ شکنی حالب به وجود آید بسیار کم هستند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

روش تشخیص سنگ حالب

 

 

برای تشخیص سنگ حالب از روش سی تی اسکن استفاده می شود. با انجام سی تی اسکن محل دقیق سنگ مشخص می شود. اما در صورتی که خانمی باردار باشد و نتواند سی تی اسکن را انجام دهد روش سونوگرافی هم می تواند در تشخیص سنگ حالب موثر باشد.

موارد اورژانسی درمان سنگ حالب

در مواردی عمل سنگ شکنی حالب به صورت اورژانسی انجام می شود که این موارد شامل بیماران تک کلیه، بیمارانی که پیوند کلیه انجام داده اند و افرادی که همزمان با سنگ حالب عفونت هم دارند.

سنگ شکنی pcnl

 

سنگ شکن حالب

 

سنگی شکنی pcnl یا خارج کردن سنگ کلیه از طریق تونل پوستی، برای دفع سنگ هایی که در حالب فوقانی قرار دارند هم استفاده می شود. چرا که اگر قرار باشند سنگ های قسمت فوقانی حالب را با روش سنگ شکنی tul خارج کنیم این سنگ ها به داخل کلیه پرتاب می شوند و دفع آن ها دشوار خواهد شد (قسمت فوقانی حالب چسبیده به کلیه می باشد). بنابراین برای گرفتن نتیجه قطعی از روش pcnl استفاده می کنیم.

موارد استفاده از عمل pcnl

زمانی از عمل pcnl برای دفع سنگ کلیه و سنگ حالب استفاده می شود که:

 

عمل pcnl چگونه انجام می شود؟

 

 

مراحل انجام عمل خارج کردن سنگ کلیه از طریق تونل پوستی:

  1. به طور معمول بیمار یک روز قبل از انجام عمل در بیمارستان بستری می شود.
  2. یک شب قبل از عمل pcnl بیمار باید ناشتا باشد و سرم های تزریقی و آنتی بیوتیک دریافت کند.
  3. ۳ واحد خون برای بیمار رزرو می گردد تا در صورت نیاز مورد استفاده قرار گیرد.
  4. بیهوشی عمومی یا کمری انجام می شود. بیمار به صورت دمر و روی شکم دراز می کشد و در محل سنگ یک سوند نازک حالب قرار داده می شود.
  5. عکس برداری هایی که از کلیه انجام شده محل دقیق سنگ را نشان می دهد. سپس یک سوزن بسیار باریک و نازک به داخل پوست وارد می شود و پزشک آن را به داخل کلیه هدایت می کند. (اگر پس از وارد شدن سوزن در کلیه، ادرار از پوست خارج شود یعنی سوزن در جای درستی قرار گرفته است.)
  6. اکنون نیاز داریم محل برش را کمی بازتر و گشاد تر کنیم تا بتوان عمل pcnl را انجام داد. از همین رو بدون ایجاد هیچ برش دیگری در پوست، گشاد کننده ی پلاستیکی و فلزی را در محل ورود سوزن وارد می کنیم تا جا کمی باز شود.
  7. سپس یک لوله به نام آمپلاتز را جهت ایجاد تونل پوستی در قسمت برش داده شده قرار می دهیم و آن را آرام آرام به داخل کلیه هدایت می کنیم تا بتوانیم توسط این لوله، دوربینی را جهت آندوسکوپی به داخل کلیه بفرستیم. توسط این دوربین می توان سنگ حالب را مشاهده کرد.
  8. در ابتدای این دوربین نور قرار دارد و محل دقیق سنگ را مشخص می کند. پس از مشخص شدن محل سنگ حالب، با ابزار مخصوصی که برای سنگ شکنی حالب طراحی شده سنگ را خرد می کنیم. سنگ ها به قطعات ریز و کوچکی تبدیل می شوند.
  9. در آخر با استفاده از پنس سنگ های خرد شده را از بدن خارج می کنیم.

پس از انجام عمل عکس برداری مجدد جهت اطمینان از پاکسازی کلیه و لوله ی حالب از سنگ انجام می شود. لوله پوستی از برش پوستی خارج می شوند اما سوند حالب می ماند و با زدن بخیه پوست را می بندیم و پانسمان می کنیم.